Leyla Gencer Museum
İki piyanosu, sahne kıyafetleri, fotoğraflarıyla Leyla Gencer'in Milano'daki evinin bütün eşyaları 11 Mayıs'tan itibaren İKSV'nin yeni binası Deniz Palas'ta yaşamaya devam edecek. Müzenin yerleştirmesini de sopranomuzun ölümünden önce "Beni ve evimi kimse senin kadar iyi tanımıyor," sözleriyle, kendisinden istediği sahne tasarımcısı Pier Luigi Pizzi gerçekleştiriyor.
Leyla Gencer’in Milano’daki evi İstanbul’da yaşayacak.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı'nın (İKSV) Şişhane'deki yeni merkezi Deniz Palas'ın ikinci katında alışılmadık bir telaş ve heyecan yaşanıyor şu günlerde... Buna benim heyecanım da eklenince, daha asansörden iner inmez sol tarafa dönüp, gördüklerimle kalp ritimlerimde hızlanma başlıyor. Yarısı açılmış kutular, ortada yüksekçe bir merdivenin üstünde görkemli bir avizeyi yerleştirmeye çalışan bir görevli, çiçek desenli koltuklar, 19. yüzyıldan kalmış gibi görünen bir yemek odası, elindeki vazoya en uygun yeri arayan bir İKSV emekçisi... "Herkese kolay gelsin,'' diyebiliyorum sadece ve gördüğüm her ayrıntıyı unutmamak için sakinleşmeye çalışıyorum. Bu büyük telaşın nedeni, iki yıl önce kaybettiğimiz ünlü soprano Leyla Gencer'in, kendi vasiyeti üzerine İKSV'ye bağışladığı özel eşyalarının müze amacıyla yerleştirilmesi. Bir müzenin kuruluşuna tanıklık etmek nasıl bir mutluluksa onu hazırlamak da ayrı bir zenginlik olmalı. Dünyaca ünlü divamızın Milano'daki evinden getirilen özel eşyaları, büyük bir özenle yerlerine yerleştirilmeye başlandı. Kitaplarının sıralandığı rafların da olduğu bir girişe açılan kapıların ardında yemek odası, iki oturma ve çalışma odası, küçük kıyafet odası ve bir oturma odasından geçilen yatak odası var. Ölümünün ikinci yılında, 11 Mayıs'ta açılacak Leyla Gencer Müzesi'ni gezen sanatseverlerin, kendilerini sanki divayı ziyaret etmiş gibi hissetmeleri hiç de imkânsız değil. Bu yerleştirme çalışmasının baş aktörü ise Leyla Gencer'in 40 yıllık dostu ve çalışma arkadaşı olan dünyaca ünlü yönetmen, sahne ve kostüm tasarımcısı İtalyan Pier Luigi Pizzi. Gencer, ölmeden önce yakın dostu ve La Scala Tiyatrosu Müzesi'nin restorasyonunu da yürüten Pizzi'den, İstanbul'da açılacak Leyla Gencer Müzesi'nin hazırlanmasını istemişti. İşte Pizzi, şimdi bu arzuyu yerine getiriyor. Bu çalışma sırasında ona Gencer'in yakın dostu ve biyografisini yazan Franca Cella ile asistanı Massimo Gasparon’la İKSV elemanları da yardımcı oluyor.
Gaveau İmzalı Duvar Piyanosu
Ben, ''Acaba önce hangi odaya keşfetmeliyim? Bu fotoğraflardakiler kim?'' diye düşünürken, imdadıma Pizzi yetişiyor ve "Gelin, bu odada oturalım, hem daha rahat konuşuruz,'' diyor. Leyla Gencer'in Gaveau imzalı duvar piyanosunun da olduğu odaya girip, bal rengi kadife bir koltuğa oturan Pizzi, bana da yanına oturmam için işaret edince, "Bu koltuklar gerçekten Leyla Gencer'inse, tarihi bir anı yaşamıyor muyuz şimdi?" diyebildim sadece. Bu kadar özel bir müze evde, bir sanatla geçen bir hayatın izlerini de taşıyan koltuğa oturup oturmamak arasında tereddüt ettiğimi anlayan Pizzi, beni rahatlatmaya çalışarak, eliyle bir kez daha oturmamı işaret etti ve ben handiyse koltuğun ucuna iliştim. Yıllarca kim bilir ne heyecanlar tadan Pizzi, duvardaki fotoğraflara dalarak başladı sohbetimize; "Leyla Gencer, benim çok iyi dostumdu. Biz onunla 1960'larda tanıştık. İlk kez 1966'da Floransa'da Gluck'un Alceste operasında birlikte çalışmaya başladık. O tarihten sonra da yıllarca sanatsal çalışmalarımız ve yakın dostluğumuz devam etti. Neredeyse her gün konuşurduk. Leyla Gencer arkadaşlarıyla telefonda uzun saatler boyunca konuşmayı çok severdi.
Daha sonra Donizetti'nin Maria Stuarda, Belisario ve Les Martyrs operalarında da çalıştık. Leyla Gencer gerçek bir Donizetti yıldızıydı. Sonra yine Verdi'nin Macbeth'i başta olmak üzere pek çok eseri birlikte sahneledik. Verdi'nin operalarında da mükemmeldi. Çok zengin bir dramatik repertuvarı vardı. Onunla Türkiye'ye de pek çok kez geldim."
Çok güçlü ve nazikti
Ben araya girip, "Bunca ortak anıdan sonra onu nasıl tanımlarsınız?" diye sorunca, Pizzi hiç tereddüt etmeden devam etti; "Farklı bir karakterdi. Her şeyden önce çok güçlüydü. Çok güzel, çok nazik, entelektüeldi. O, gerçek bir hanımefendiydi. Sahne çalışmalarımıza çok yardımcı olurdu. Çünkü operada en üst seviyede bir stile, yoruma ihtiyaç olurdu. O, her zaman en iyiyi yapardı. Hayatım boyunca onu çok sevdim." Leyla Gencer'in kendi eşyalarının ölümünden sonra da yaşamasını ve sanat hayatının izlerinin sergilenmesini isteyerek, İstanbul Kültür Sanat Vakfı'na böyle bir vasiyette bulunduğunu söyleyen Pizzi, aralarında geçen o çok özel konuşmayı da anlattı; "Bir gün beni evine davet etti ve bu müzeyi benim kurmamı istediğini söyledi. 'Çünkü kimse beni ve Milano'daki evimi senin kadar iyi tanımıyor,' dedi. Ben onun İstanbul'daki küçük evini ve yaz tatillerinde gittikleri Arenzano'da deniz kenarındaki evini de birçok kez ziyaret etmiştim. Bu arzusunu elbette yerine getireceğimi söyleyerek, isteğini kabul ettim. Daha sonra da İKSV'nin Genel Müdürü Görgün Taner'le konuştuk ve o da bunun çok iyi bir müze fikri olduğunu söyledi. Böylece ölümünden sonra Milano'daki evindeki bütün eşyaları İstanbul'a taşındı."
O burada doğdu
Pizzi'ye "Sizce Leyla Gencer, neden bu müzenin İstanbul'da açılmasını istedi?" diye sorunca da yine hiç tereddüt etmeden, "Çünkü o burada doğdu. Ülkesini çok severdi, onu hiç unutmadı. Külleri de Boğaz'a serpildi," yanıtını verdi. Son sözü Pizzi'ye bırakalım; "Bu da benim ona olan sevgimin bir ifadesi... Benden Leyla'ya...''
Leyla'ya sevgimin ifadesi
Leyla Gencer'in La Scala Tiyatrosu'nda dekoratörü olarak uzun yıllar birlikte çalıştığı, yakın dostu Pier Luigi Pizzi, bugün Sferisto Opera Festivali'nin sanat yönetmenliğini yapıyor. 80 yaşındaki Pizzi, 350'nin üstünde temsilde görev aldı. Gencer ile de Alceste, Medea, Belisario, Maria Stuarda, Les Martyrs, Il Vespri Siciliani ve Macbeth operalarında çalıştı. Pizzi, son aylarda sık sık İstanbul'a gelerek, Deniz Palas'ta hazırlıkları sürdürülen Leyla Gencer Müzesi'ni bizzat kendi elleriyle yerleştiriyor. Gencer'in Milano ve İstanbul'daki evlerini çok iyi bildiği için müzeyi yerleştirirken eşyaların nereye koyulacağı konusunda sıkıntı yaşamadığını söyleyen Pizzi; "Onu çok iyi tanıdığım için bu müzeyi benim kurmamı istedi. Leyla'ya sevgimin ifadesi bu," diyor.
SABAH DAILY NEWSPAPER
Leyla Gencer'in evi artık Türkiye'de!
Türkiye'nin opera
dünyasına en büyük armağanı, 20. yüzyılın en ünlü divalarından Leyla Gencer'in
Milano'daki evi, İstanbul Kültür Sanat Vakfı'nın yeni binası Deniz Palas'ta
açıldı. Binanın ikinci katında 85 metrekarelik alan üzerinde ünlü divanın
Milano'daki evinin bir kısmı yeniden canlandırıldı. Kitaplıktan yemek odasına
kadar birçok bölümün bulunduğu ev, toplam 3 bin 500 eşyanın yerleştirildiği,
uzun ve zahmetli bir çalışma sonunda tasarlanmış. Leyla Gencer Evi'nin açılış
konuşmasını yapan İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı, Gencer'in
İKSV'nin kuruluş aşamasında büyük emeği geçtiğine değinerek, "Önümüzdeki
dönemde burada çeşitli kültürel etkinlikler de düzenleyeceğiz" dedi. Leyla
Gencer Evi, çarşamba, perşembe, cuma ve cumartesi günleri saat 11.00 ila 16.30
arasında önceden rezarvasyon yaptırılarak rehber eşliğinde gezilebilir.
HÜRRİYET DAILY NEWSPAPER
FRANCA
CELLA YOUTUBE CHANNEL
Dal video “Momenti di un’artista”, Milano Amici della Scala 2/12/2011
Presentazione del libro di Zeynep Oral “Leyla Gencer/ Il canto e la passione” (Edizione italiana, Mursia 2011 a cura di Alessandra Chiappano) attraverso il dialogo tra le due biografe Franca Cella e Zeynep Oral autrice del libro.
Ho selezionato due momenti dal video originale ISKV (Istanbul Sanat Kültüre Vakfi / Istanbul Foundation for Culture and Arts):
Il Trovatore e Muti. Conversazione estemporanea del Maestro Riccardo Muti in camerino dopo la generale di “Fidelio” al Teatro alla Scala 5/12/1999, ripresa da Renato Caccamo. Il Maestro ricorda a Leyla Gencer quando la scoprì dal “Trovatore” RaiTV 1957.
Nel montaggio attuale ho inserito per affinità d’argomento con l’episodio Muti due citazioni di altri personaggi. Anche Pier Luigi Petrobelli, Direttore dell’Istituto Nazionale di Studi Verdiani, rievoca quel “Trovatore” e l’importanza della parola nel canto della Gencer (intervento durante un Incontro con L. Gencer intervistata da Angelo Foletto agli Amici della Scala, aprile 2000).
Anche il direttore Gianandrea Gavazzeni pensava alla Gencer per la sua Leonora ideale.
Citazioni da Gianandrea Gavazzeni, “Il sipario rosso” / Diario (1950-1976), Einaudi 1997: 3 luglio ’64, p. 566;
Il giro degli intervalli nella melodia vocale e nel recitativo, le modulazioni, i voli aurati, gli accenti sulle parole, il chiaroscuro lunare; tutto e imparagonabile ad altro presonaggio verdiano, tutto nasce sull’”imitazine” di se stessa, soltanto nel piu carico mistero del cuore e della fantasia. L’immortale amata: Leonore del “Trovatore”. Percio nessına che la interpreti ci appaga mai.
Il Museo Leyla Gencer a Istanbul. Progettato e realizzato da Pier Luigi Pizzi. Situato al secondo piano del Palazzo dove ha sede la Fondazione IKSV, inaugurato il 4 maggio 2010. Riproduce ambienti e clima di vita della casa di Viale Majno a Milano. La casa a Milano
Ho inherito, dopo il video originale ISKV, documentazione fotografica della casa di Leyla Gencer a Milano. Sono fotografie scattate da me, nell’ottobre 2008 appena prima di smontare e spedire in Turchia l’arredo completo dell’appartamento (secondo volontà della cantante), come ripasso di memoria per Pier Luigi Pizzi che lo avrebbe ricreato nel Museo Leyla Gencer a Istanbul.
Ho aggiunto qualche immagine della Inaugurazione del Museo, (4 maggio 2010), per fierezza d’aver partecipato al lavoro di preparazione e realizzazione con Pier Luigi Pizzi e Massimo Gasparon, con Melahat Behlil, con tutto lo staff direttivo e le maestranze di IKSV. La sensazione d’aver portato a termine una bella recita, questa volta per Leyla. La restituzione ideale del clima di vita impresso nella sua casa milanese, dal 1966 al 2008.
Per aggiornamenti su attività e trasformazioni del Museo Gencer a Istanbul, intatto come patrimonio della donazione e idealità di scopo, soggetto alla mutevolezza pratica delle cose umane, segnalo https://www.iskv.org Leyla Gencer House. About and Visitor Info.
Franca Cella ringrazia per le testimonianze e i contributi video e resta a disposizione per quanti avessero a vantare diritti per la riproduzione dei filmati che avviene comunque senza
RECORDING
00:42 Riccardo Muti
01:38 Diva capricciosa
02:03 Sulla lettera del Macbeth
02:45 L'Angnese di Spontini
04:26 Petrobelli
06:35 Casa ricreata a Istanbul
14:44 Sulla casa di Milano
15:54 Foto e statua di Alceste dono di G. De Lullo
07:10 Cyscino Belisario di Pizzi
18:24 Foto di De Lullo, Poulenc
20:02 Pier Luigi Pizzi nella casa di Milano 2008
1- IL TROVATORE
2011.12.02 / La Libera Mursia, Milano Presentazione del libro di
Zeynep Oral “Leyla Gencer/ Il canto e la passione” (Edizione italiana, Mursia
2011 a cura di Alessandra Chiappano) attraverso il dialogo tra le due biografe
Franca Cella e Zeynep Oral autrice del libro.
Presentation of Zeynep Oral's book “Leyla Gencer/ Il canto e la passion”
(Italian edition, Mursia 2011 edited by Alessandra Chiappano) through the
dialogue between the two biographers Franca Cella and Zeynep Oral, author of
the book.
1999.12.05 / Teatro alla Scala, Milano Conversazione del maestro Riccardo Muti in camerino dopo la generale di Fidelio al Teatro alla Scala. Il maestro ricorda quando scopri Leyla dal Trovatore Rai TV 1957, ripresa di Renato Caccamo
Conversation with maestro Riccardo Muti in the
dressing room after the general performance of Fidelio at the Teatro alla Scala.
The maestro remembers when he discovered Leyla from Trovatore Rai TV 1957,
filmed by Renato Caccamo
2000.04.13 / Amici della Scala,
Milano Nel montaggio attuale ho inserito
per affinita di argomento citazioni di altri personaggi. Anche Pier Luigi
Petrobelli ricorda il Trovatore 1957 (da Amici della Scala)
In the current editing I have inserted quotes from other characters to
match the topic. Pier Luigi Petrobelli also remembers Il Trovatore 1957
(from Amici della Scala)
1964.07.03 / Anche il direttore Gianandrea Gavazzeni pensava alla Gencer per la sua Leonora ideale. Conductor Gianandrea Gavazzeni also thought of Gencer for his ideal Leonora. Citazioni da Gianandrea Gavazzeni, “Il sipario rosso” / Diario (1950-1976), Einaudi 1997: 3 luglio ’64, p. 566;
Il giro degli intervalli nella melodia vocale e nel recitativo, le
modulazioni, i voli aurati, gli accenti sulle parole, il chiaroscuro lunare;
tutto e imparagonabile ad altro presonaggio verdiano, tutto nasce
sull’”imitazine” di se stessa, soltanto nel piu carico mistero del cuore e
della fantasia. L’immortale amata: Leonore del “Trovatore”. Percio nessına che
la interpreti ci appaga mai.
The rotation of the intervals in the vocal melody and in the recitative, the modulations, the golden flights, the accents on the words, the lunar chiaroscuro; everything is incomparable to other Verdi characters, everything is born from the "imitation" of itself, only in the most charged mystery of the heart and imagination. The immortal beloved: Leonore from “Trovatore”. Therefore no one who plays her ever satisfies us.
1964.07.28 Anglo-American Hotel, Firenze / Citazione da lettera autografa a L. Gencer, 28 luglio’64
Cara Signora,
Grazie per sua lettera del 25 luglio (giorno in cui ho compiuto 55 anni!).
.... mi compiaccio che voglia riposare e curarsi bene. Se Lei mi facesse
quella Leonora che nessuna riesce a farmi mi farebbe proprio il piu grande
regalo.
2- MUSEO LEYLA GENCER A ISTANBUL
2010.05.04 Museo / İstanbul Franca Cella alla inaugurazione del Museo Leyla Gencer
Dopo il momento originale IKSV ho inserito documentazione fotografico della casa di Leyla Gencer a Milano modello ricreato da Pizzi nel museo a Istanbul. After the original IKSV moment I inserted photographic documentation of Leyla Gencer's house in Milan, model recreated by Pizzi in the museum in Istanbul.
La casa di Milano Viale Majno 17/A che Pier Luigi Pizzi ha ricreato al
Museo di Istanbul
The house in
Milan Viale Majno 17/A that Pier Luigi Pizzi recreated at the Istanbul Museum
Above video recording is from FRANCA CELLA YOUTUBE ARCHIVE
